Avrupa Birliği (AB) Çarşamba günü Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar yayınladı. Bu yaptırımlar, Moskova’nın Batı’nın petrol ticaretine getirdiği kısıtlamaları aşmak ve Ukrayna’ya karşı savaşı finanse etmek için hayati önem taşıyan bir gelir kaynağını korumak amacıyla konuşlandırdığı tankerlerden oluşan “gölge filosunu” hedef alıyor.
Filo, Avrupa sularında veya yakınında yaklaşan bir çevre felaketi korkusunu körükleyen, sigortasız ve yaşlı gemilerden oluşuyor.
Euronews’e konuşan bir diplomat, Rusya’nın insansız hava aracı (İHA) üretimini desteklediğinden şüphelenilen bir avuç Çinli şirketin de anlaşma kapsamında kara listeye alındığını bildirdi.
Yaptırımlar, çarşamba günü yapılan toplantıda 27 üye ülkenin büyükelçileri tarafından imzalandı ve Şubat 2022’de Rus işgalinin başlamasından bu yana 15. paketi temsil ediyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “AB ve G7 ortakları Kremlin’e baskı yapmaya devam etme konusunda kararlıdır,” dedi.
Kısıtlamaların belirli ayrıntıları hemen mevcut değildi ancak paketin önceki kararlara kıyasla mütevazı olduğu düşünülüyor. Görüşmeler geçen ay başladı ve ülkeler arasında çok az tartışmayla devam etti.
İki diplomat, Avrupa şirketlerinin Rusya pazarından çıkmasına izin veren muafiyet konusunda şikayette bulunan Litvanya’nın, bu konuda direnen son ülke olduğunu belirtti.
Bu, Macaristan’ın AB dönem başkanlığı sırasında kabul edilen ilk yaptırımlar olma özelliğini taşıyor. Birçok diplomat, Budapeşte’nin Moskova ile yakın bağları sürdürme konusundaki ısrarı nedeniyle bu yaptırımların savaş cephesindeki eylemleri yavaşlatacağından endişeleniyordu.
15. paketin ana odağı, Rusya’nın Batılı müttefiklerinin 2022 yılı sonlarında Rus deniz petrolünün dünya çapında satışını kısıtlamak için getirdiği fiyat sınırını aşmak amacıyla kullandığı “gölge filo.”
Ham petrol için varil başına 60 dolar olarak belirlenen tavan, Batılı şirketlerin, üzerinde anlaşmaya varılan fiyatın üzerinde ham petrol satan Rus tankerlerine sigorta, finansman ve bayrak çekme gibi hizmetler sağlamasını yasaklıyor.
Moskova bir çıkış yolu olarak, G7 müttefiklerinin kontrolünden kaçan belirsiz mülkiyet ve sigorta yapılarını kullanan, bazıları 20 yaşın üzerinde olan, eskimiş, kötü bakımlı tankerleri kullanmaya başladı. Bu gemiler Panama, Liberya ve Marshall Adaları gibi Batı yaptırımlarına uymakta isteksiz olan ülkelerin “elverişli bayrakları” ile yolculuk ediyor.
“Gölge filo”nun, uydu sistemlerine karşı görünmez olmak için sahte veri iletmek, taşıyıcılarını kapatmak ve petrol varillerinin kaynağını gizlemek için gemiden gemiye birden fazla transfer yapmak gibi aldatıcı uygulamalarla suçlandığı belirtiliyor.
Bu gemilerin durumu o kadar kötü ki Brüksel, petrol sızıntısı yapıp bloğun toprakları yakınında bir çevre felaketine yol açabileceklerinden endişe ediyor. Uygun sigortanın olmaması, denizdeki hasarları kontrol altına almayı daha da zorlaştırabilir.
Bariz risklere rağmen Moskova, Ukrayna’ya yönelik büyük çaplı işgali finanse etmek ve yüksek yoğunluklu savaş ekonomisini sürdürmek için temel bir gelir kaynağı olan ham petrolünü ticaret etmek için bu tankerlere güvenmeye devam ediyor.
Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’ne (CREA) göre, Rusya Şubat 2022 ile Haziran 2024 arasında petrol ihracatından 475 milyar euro (17,3 trilyon Türk Lirası) gelir elde etti ve bu, toplam fosil yakıt ihracat gelirlerinin yüzde 68’ini oluşturdu.
Rus petrolünün şu anki başlıca alıcıları Çin ve Hindistan olup, bu ülkelerde rafine edilerek AB pazarına farklı bir etiketle satılıyor.
Bilgi gizliliği nedeniyle resmi bir sayı bulunmamakla birlikte “gölge filo”nun yaklaşık 600 gemiden oluştuğu tahmin ediliyor.
Diplomatlar, çarşamba günü AB ülkeleri tarafından kabul edilen yaptırımların “gölge filoya” ait yaklaşık 50 gemiyi hedef aldığını söyledi. Bir önceki pakette 27 gemi kara listeye alınmış, AB limanlarına erişimleri engellenmiş ve AB hizmetlerinden faydalanmaları yasaklanmıştı.
