Almanya, İran’da terör suçlamasıyla dört yıl hapis yatan İran-Almanya çifte vatandaşı Cemşid Şarmehd’ın Tahran yönetimi tarafından idam edilmesinin ardından Perşembe günü ülkedeki üç İran konsolosluğunun kapatılması talimatını verdi.
İran yargısı, İran asıllı Alman vatandaşının “terör saldırıları düzenlemekten” suçlu bulunmasının ardından pazartesi günü İran’da idam edildiğini açıkladı.
Şarmehd, Tahran’ın Almanya da dahil olmak üzere küresel güçlerle 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın çökmesinin ardından misilleme yapmaya başlamasıyla birlikte son yıllarda kandırılarak veya kaçırılarak İran’a getirilen çok sayıda muhaliften biriydi.
Şarmehd’in idamı, Almanya ile İran arasında zaten gergin olan ilişkilerde son parlama noktası oldu ve ülkenin dışişleri bakanı idama eleştiride bulundu.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock perşembe günü yaptığı açıklamada, “Diplomatik ilişkilerimiz zaten düşük seviyedeydi, şimdi en düşük noktada” dedi.
“Bir Alman vatandaşının idam edilmesinin ciddi sonuçları olacağını Tahran’a defalarca açıkça ifade ettik” diyen Baerbock, Berlin’in İran’da tutulan ve sayısı belirtilmeyen diğer Almanların serbest bırakılması için çalışmaya devam edeceğini de sözlerine ekledi.
Almanya’nın Frankfurt, Hamburg ve Münih’teki İran konsolosluklarını kapatma kararı, nadiren kullandığı bir diplomatik silah ve İran’ın elinde sadece Berlin’deki büyükelçiliğini bırakıyor. Tahran’daki Alman Büyükelçiliği ise açık kalmaya devam edecek.
Almanya geçen yıl Şarmehd’in idam cezası nedeniyle iki İranlı diplomatı sınır dışı etmişti.
Dışişleri Bakanlığı salı günü İran’ın maslahatgüzarını çağırarak Şarmehd’in idamını protesto etti. Alman Büyükelçi Markus Potzel de İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’yi protesto ettikten sonra istişareler için Berlin’e geri çağrıldı.
İran, Almanya’nın eleştirilerine sert bir şekilde karşılık verdi ve Arakçi salı günü X’te “Alman pasaportu, bırakın bir terör suçlusunu, hiç kimseye cezasızlık sağlamaz” diye yazdı.
Tahran ayrıca Baerbock’u “gaz vermekle” suçladı. Almanya’nın konsolosluklarını kapatma kararına ilişkin henüz bir yorum yapılmadı.
AB harekete geçmeyi düşünüyor
Yazılım mühendisi olan Şarmehd, İran muhalefeti için yıllardır kampanya yürütüyordu ancak 2020 yılında Dubai’de aktarma yaptığı sırada İran güvenlik güçleri tarafından kaçırıldı.
Almanya, ABD ve uluslararası hak gruplarının “düzmece” olarak nitelendirdiği bir duruşmada, İran’ın İslami yasalarına göre idamlık bir suç olan “yeryüzünde yolsuzluk” suçlamasıyla 2023 yılında idama mahkum edildi.
İran tarafından 2008’deki ölümcül bombalı saldırıyı ve diğer saldırıları planlamakla ve paramiliter Devrim Muhafızları tarafından kullanılan İran’ın kilit füze sahalarıyla ilgili “gizli bilgileri ifşa etmekle” suçlanmıştı.
Şarmehd ayrıca İran’ın İslami rejimini devirmeyi amaçlayan ve İran tarafından “terör örgütü” olarak sınıflandırılan Tondar yanlısı monarşist gruba liderlik etmekle de suçlanıyordu.
Ailesi iddiaları reddetmiş ve serbest bırakılması için yıllarca uğraşmıştı.
Pazartesi günü Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Şarmehd’in idamını bir “skandal” olarak nitelendirdi.
AB dış politika şefi Josep Borrell salı günü yaptığı açıklamada cinayetin AB ile İran arasındaki ilişkilere “ciddi zarar” verdiğini söyledi.
Borrell yaptığı açıklamada, “Bu dehşet verici gelişme karşısında Avrupa Birliği şimdi hedefe yönelik önemli tedbirler almayı değerlendirecektir” dedi.
İnsan hakları grubu HAWAR, konsoloslukların kapatılması kararını memnuniyetle karşıladı ancak Berlin’i Tahran’ın “rehine diplomasisi” ile mücadele etmeye ve 2020’den beri İran’da tutulan bir başka Alman vatandaşı olan 70 yaşındaki Nahid Taghavi’nin serbest bırakılması için çabalarını yoğunlaştırmaya çağırdı.
Norveç merkezli STK İran İnsan Hakları’na (IHR) göre İran tarafından sadece bu yıl en az 639 kişi idam edildi ve bu infaz “bir rehinenin yargısız infazı” olarak nitelendirildi.
