Dört soruda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kritik İran ziyareti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir günlük resmi ziyaret için İran’a gidiyor.

Erdoğan, başkent Tahran’da İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve dini lider Ayetullah Ali Hamaney ile bir araya gelecek.

Cumhurbaşkanı’nın İran ziyaretinin en önemli gündem maddesini Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumu sonrası atılacak adımlar oluşturuyor.

Erdoğan’ın İran ziyaretiyle ilgili merak edilenleri dört soruda derledik:

Bu ziyaret neden önem taşıyor?

Erdoğan, Eylül ayındaki ABD ziyaretinden dönüşü sırasında İran’a da gideceğini açıklamış ve bu görüşmeyi “çok önemli” olarak nitelendirmişti.

Erdoğan, IKBY’nin bağımsızlık referandumu konusunda Türkiye ile İran’ın benzer kararlar aldığına dikkat çekerek, “İran’ın kararı bizimle örtüşüyor. Geleceğe yönelik bazı yaptırımlar konusunda İran ile adımları atmamız lazım ki, geri adım atılmasın” demişti.

Ayrıca bu, Erdoğan’ın Nisan 2015’ten bu yana İran’a yaptığı ilk ziyaret olma özelliğini de taşıyor.

Ruhani ise Nisan 2016’da Türkiye’yi ziyaret etmişti.

Erdoğan’ın ziyareti, iki ülke arasında özellikle askeri temasın hızlandığı bir döneme denk geliyor.

İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Ağustos ayında dokuz komutanla birlikte Türkiye’ye üç günlük bir ziyaret yapmıştı. Bakıri, bu ziyareti sırasında hem Erdoğan hem de Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar ile bir araya gelmişti.

İkili ilişkilerin geliştirilmesi açısından kritik olarak nitelendirilen bu ziyaret, üst düzey bir İranlı general tarafından 38 yıldır gerçekleştirilen ilk ziyaret olması açısından önem taşıyor.

Orgeneral Akar da önceki gün resmi temaslarda bulunmak üzere İran’a gitti. Bu da, 1979 tarihindeki İslam Devrimi’nden bu yana Türkiye’nin genelkurmay başkanı düzeyinde İran’a yaptığı ilk ziyaret olma özelliğine de sahip.

Temaslarda hangi konuların ele alınması bekleniyor?

IKBY’nin 25 Eylül’de yaptığı ve oy kullananların yüzde 92’sinin bağımsızlığa destek verdiği referandum, bu ziyaretin en önemli gündem maddesi.

Hem İran hem de Türkiye, bu referandumun “yasa dışı” ve gayrımeşru olduğunu savunuyor.

Ayrıca her iki ülke de IKBY’ye yönelik bazı yaptırımları uygulamaya soktu. İran, IKBY’ye uçuşları durduran ilk ülkelerden biri olurken, son olarak şirketlerinin IKBY’den petrol getirmesini yasakladı.

Ziyarette ele alınması beklenen bir diğer konu da Suriye iç savaşı. Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in görüşmesinde üzerinde uzlaşmaya varılan İdlib’teki çatışmasızlık bölgesinin uygulamaya geçirilmesine dair detayların İran’la da ele alınması bekleniyor.

Görüşmelerde gündeme gelmesi öngörülen bir diğer konu ticari alanda işbirliği. İran’ın Ankara Büyükelçisi Muhammed İbrahim Tahiryan Fard, Erdoğan’ın temasları sırasında ticari ilişkilerin geliştirilmesi konusunun da ele alınacağını söyledi.

Askeri alanda ne gibi adımların atılmasıgündemde?

Orgeneral Akar, bu hafta içinde İran’daki temasları kapsamında Ruhani, Genelkurmay Başkanı Bakıri ve Savunma Bakanı Emir Hatemi ile bir araya geldi.

Akar, Bakıri ile görüşmesinin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, “Türkiye ve İran yüzyıllardır dost ve ortak değerlere sahip iki ülkedir. Bu ortak değerler doğrultusunda içerisinde bulunduğumuz mevcut tehdit ve risklere karşı işbirliğimizi geliştiriyoruz” dedi.

İki ülkenin ekonomik ve siyasi ilişkilerinin yanı sıra askeri işbirliğini de geliştirdiğini aktaran Akar, önümüzdeki dönemde “terörle mücadele ve buna bağlı olarak sınır güvenliği konularında” mutabakata varıldığını söyledi.

Bakıri de askeri eğitim, tatbikat ve tecrübe paylaşımı konusunun ele alındığını ve bununla ilgili ayrıntıların Erdoğan’ın ziyareti sırasında görüşüleceğini ifade etti.

İran’ın resmi haber ajansı ISNA’nın bildirdiğine göre ise Akar ile Savunma Bakanı Hatemi’nin görüşmesinde bölgedeki son durum ele alındı.

Haberde, Hatemi’nin Akar’a ABD ve İran’ın Orta Doğu’daki ülkeleri parçalamak için bir senaryo uygulamaya koyduğunu ancak Türkiye ile İran’ın bu senaryonun uygulanmasını birlikte engelleyeceğini söylediği bildirildi.

Akar, ayrıca İran Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile de görüştü

Ziyarete başka kimler katılıyor?

Erdoğan’ın temasları sırasında Akar’ın yanı sıra Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşarı Hakan Fidan’ın da hazır bulunması bekleniyor.

Heyette ayrıca bazı bakanlar ile iş insanları da yer alıyor.

BBC Türkçe