Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin geri çevirdiği sözde “Noel ateşkesi” anlaşmasının son durağı olan Türkiye’de Perşembe günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelerek, ülkesinin Avrupa Birliği (AB) dönem başkanlığını tamamlayacak.
Ziyaret, Orban’ın Kiev’i dehşete düşüren bir hamleyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir telefon görüşmesi yaptığını açıklamasının ardından gerçekleşiyor.
Şubat 2022’de başlayan Rus işgalinden bu yana Putin ile nispeten yakın ilişkilerini koruyan Orban, Putin ile bir saat boyunca konuştuğunu ve Ukrayna’daki mevcut çatışmaların haftalardır görülen “en tehlikeli” aşamada olduğunu iletti.
Orban’ın çatışmaların durmasına yönelik önerileri arasında “Noel ateşkesi”nin yanı sıra geniş çaplı bir esir değişiminin de yer aldığı iddia ediliyor.
Görüşmenin ardından Orban, Macaristan’ın Ukrayna’da ateşkes ve barışı kolaylaştırmak için mevcut tüm diplomatik araçları kullanmayı planladığını belirtti.
Orban’ın ateşkes çabalarını eleştiren Zelenskiy, sosyal medya platformu X’te “gerçek barış ve garantili güvenliğe” ulaşmanın ABD ve Avrupa’nın katılımının yanı sıra “tüm ortakların BM Şartı’nın hedef ve ilkelerini destekleme taahhüdünü” gerektirdiğini yazdı.
Ayrıca Macar lideri ateşkes önerileriyle “kişisel imajını güçlendirmeye” çalışmakla suçlayan Zelenskiy, Ukrayna’nın katılımı olmadan barışın tartışılmaması gerektiğini sözlerine ekledi.
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi, Macaristan’ın Ukrayna’yı bu çağrıdan haberdar etmediğini ve “Ukrayna’nın Macaristan’a bu konuda herhangi bir yetki vermediğini” belirterek, ülke yetkililerinin Rusya’da tutulan Ukraynalı mahkumların serbest bırakılmasını sağlamak için “her gün” çalıştıklarını ifade etti.
Danışman Dmytro Lytvyn, “Yıl sonuna kadar önemli bir takas için ilgili görüşmeler iki haftadır devam ediyor,” diye belirtti.
Orban sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Macaristan’ın “barış için yeni çabalar sarf ettiğini” söyledi. Zelenskiy’nin önerilerini reddetmesini “üzücü” olarak nitelendiren Macar lider, “Elimizden geleni yaptık,” dedi.
Taraflar Trump’ın ikinci dönemine hazırlanıyor
Orban, Putin ile telefon görüşmesi yaptığı için eleştirilen ilk lider değil; Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Kasım ayında Rus liderle görüştüğü için benzer eleştirilere maruz kalmıştı.
O dönemde Zelenskiy, Scholz’un “Pandora’nın kutusunu” açtığını söylemiş ve Ukrayna’yı içermeyen olası bir barış anlaşmasına ilişkin her türlü tartışmanın savaşı sona erdirme çabalarını baltalayacağını yinelemişti.
Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın göreve başlaması öncesinde artmaya devam ederken, Ukrayna’nın müttefikleri Trump’ın çatışmaya getireceği değişiklikleri hafifletebilecek öneriler sunmak için çabalıyor.
Görevdeki Başkan Joe Biden, Trump’ın geçen ay ABD seçimlerini kazanmasından bu yana Ukrayna’ya milyarlarca dolarlık ek destek sağlandığını açıkladı ve Kiev’in Rusya içindeki hedeflere karşı ABD tarafından sağlanan daha uzun menzilli füzeleri kullanmasına yönelik sınırlamaları hafifletti.
Trump son günlerde Ukrayna’nın derhal bir ateşkes anlaşmasına varmasını önerdi ve defalarca ABD’nin savaştan zarar gören ülkeye yaptığı kritik askeri yardımı kesmekle tehdit etti.
Pazar günü Trump, Ukrayna’ya askeri yardımı azaltmaya ve ABD’nin NATO’dan çekilmesine açık olduğunu tekrarladı. Bu ihtimaller, Ukrayna ve müttefikleri açısından endişe yaratıyor.
Ukrayna’nın destekçileri, hızla müzakere edilen bir ateşkes anlaşmasının çoğunlukla Putin’in şartlarına bağlı olarak gerçekleşeceğinden ve Rusya’nın birliklerini toparlandıktan sonra savaşı yeniden başlatma riski taşıyacağından endişeleniyor.
İki taraf da ateşkes anlaşmasının neye benzeyebileceğine dair resmi taleplerinde tıkanmış durumda ve Putin, Ukrayna’nın NATO’ya katılmaktan vazgeçmesi konusunda ısrar ediyor. Zelenskiy ise NATO üyeliğini, savaşı sona erdirme planının önemli bir hamlesi olarak görüyor.
