Kanada’da iktidardaki Liberal Parti’nin Pazar günü Justin Trudeau’nun yerine kendisini lider olarak seçmesinin ardından Mark Carney, Kanada’nın bir sonraki başbakanı olacak.
Trudeau, iç sorunların artması ve ülkedeki popülaritesinin düşmesi üzerine 6 Ocak’ta başbakanlık görevinden istifa etmiş, partisi yerine yeni bir lider seçene kadar iktidarda kalmaya yemin etmişti.
Kanadalı lider, kendisine olan güvenlerini kaybeden partisinin baskısı altında kalmış ve bunun sonucunda da anketlerde kötü sonuçlar çıkmıştı. Trudeau’nun istifasından önceki aylarda anketler, en büyük rakibi Muhafazakar Partili Pierre Poilievre’yi iki haneli farkla önde gösteriyordu.
Carney, Liberal Parti liderlik oylamasını oyların neredeyse yüzde 86’sını alarak ezici bir çoğunlukla kazandı ve lider olarak yaptığı ilk konuşmada, ABD Başkanı Donald Trump’ın tehditlerine karşı meydan okuyan bir tutum sergiledi.
“Ekonomimizi zayıflatmaya çalışan biri var,” diyen Carney, sözlerini şöyle sürdürdü: “Donald Trump. Bildiğimiz gibi, inşa ettiklerimize, sattıklarımıza ve geçimimizi nasıl sağladığımıza haksız gümrük vergileri koydu. Kanadalı ailelere, işçilere ve işletmelere saldırıyor ve başarılı olmasına izin veremeyiz ve vermeyeceğiz.”
Carney, Kanada’nın misilleme gümrük vergilerini “Amerikalılar bize saygı gösterene kadar” yürürlükte tutacağını vurguladı.
Carney, “Bu kavgayı biz istemedik ama Kanadalılar bir başkası eldivenleri düşürdüğünde her zaman hazırdır,” diye ekledi. “Onlar [ABD] hiç hata yapmasınlar, hokeyde olduğu gibi ticarette de Kanada kazanacaktır.”
Bu ifade, Kanada’nın savaş veya çatışma istemediğini, ancak birisi kavga başlattığında her zaman hazır olduklarına dair bir gönderme. Özellikle buz hokeyi gibi sporlarla ilişkilendirilen bir deyim çünkü “gloves” (eldivenler) düşürmek, buz hokeyinde kavga başlatmak anlamına geliyor.
Carney daha önceki görevlerinde Kanada Merkez Bankası’nın başındayken mali krizleri yönetmişti. 2013 yılında, dönemin İngiltere Başbakanı Borish Johnson tarafından İngiltere Merkez Bankası başkanlığına atandı ve 1694’teki kuruluşundan bu yana İngiliz merkez bankasını yöneten ilk vatandaş olmayan kişi oldu.
Atanması İngiltere’de iki partinin de övgüsünü kazandı çünkü Carney alanında dünya çapında tanınan bir isimdi. Onun liderliğinde Kanada, 2008 mali krizinin yıkıcı etkilerinden kurtulan ilk büyük ülkeler arasında yer aldı.
Kanada’nın muhalefetteki Muhafazakârları, gıda ve konut fiyatlarının ülke içinde önemli ölçüde yükselmesi ve göçün artmasıyla popülaritesi azalan Trudeau’yu seçim malzemesi yapmayı umuyordu.
Trump’ın başlattığı ticaret savaşı ve Kanada’yı 51. ABD eyaleti yapmaktan bahsetmesi Kanadalıları çileden çıkardı. Çok sayıda Kanadalı sınırın güneyine seyahatlerini iptal ederken, mümkün olan her yerde Amerikan mallarını satın almaktan da kaçınıyor.
Kanada milliyetçiliğindeki artış, Liberal Parti’nin parlamento seçimlerindeki şansını arttırdı. Kamuoyu yoklamalarında gösterdikleri performans giderek artıyor.
“Amerikalılar bizim kaynaklarımızı, suyumuzu, toprağımızı, ülkemizi istiyor. Bunu bir düşünün. Eğer başarılı olurlarsa yaşam tarzımızı yok edecekler,” diyen Carney, şunu da sözlerine ekledi: “ABD’de sağlık hizmetleri büyük bir iş. Kanada’da ise bir haktır.”
Carney, ABD’nin “bir eritme potası” olduğunu belirterek, “Kanada ise mozaiktir,” dedi. “Amerika, Kanada değildir. Ve Kanada hiçbir zaman, hiçbir şekilde Amerika’nın bir parçası olmayacaktır.”
Onlarca yıllık ikili istikrarın ardından Kanada’nın bir sonraki lideri için yapılacak oylamanın, Trump’ın yarattığı tehditle başa çıkmak için en donanımlı kişinin kim olduğuna odaklanması bekleniyor.
Carney, “Bunlar karanlık günler, artık güvenemeyeceğimiz bir ülkenin getirdiği karanlık günler,” ifadelerini kullandı. “Şoku atlatıyoruz ama aldığımız dersleri asla unutmayalım. Kendimize dikkat etmeli ve birbirimize sahip çıkmalıyız. Önümüzdeki zor günlerde birlikte hareket etmeliyiz.”
Trump, daha geniş çaplı bir ticaret savaşına ilişkin yaygın korkuların ortasında, Kanada ve Meksika’dan gelen birçok ürüne uygulanan yüzde 25 gümrük vergisini bir ay erteledi. Ancak çelik, alüminyum, süt ürünleri ve diğer ürünlere yönelik başka gümrük vergileri tehdidinde bulundu.
Carney, Wall Street deneyimi olan yüksek eğitimli bir ekonomist ve uzun zamandır siyasete girmeyi ve başbakan olmayı düşünüyordu ancak iş ve finans dünyasından geldiği için siyasi deneyimi yoktu.
Carney eski bir Goldman Sachs yöneticisidir. Londra, Tokyo, New York ve Toronto’da 13 yıl çalıştıktan sonra 2003 yılında Kanada Merkez Bankası başkan yardımcılığına atandı.
2020 yılında BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e bağlı olarak Birleşmiş Milletler’in iklim eylemi ve finansmanı özel elçisi olarak görev yapmaya başladı.
Carney, Liberal Parti liderliği yarışında daha tanınmış isimlerle karşı karşıya geldi. Başbakan Yardımcısı ve eski Maliye Bakanı Chrystia Freeland ile karşı karşıya geldi. Trudeau’nun kendisini artık maliye bakanı olarak istemediğini söylemesinin ardından aralık ayında hükümetten istifa eden Freeland, bunun yerine başbakan yardımcısı ve ABD-Kanada ilişkilerinden sorumlu kişi olarak görevine devam etmeyi tercih etti.
Carney, ocak ayında adaylığını açıkladığından bu yana Kabine bakanları ve Parlamento üyelerinden birbiri ardına destek toplarken, müstakbel Kanada lideri oyların yalnızca yüzde 8’ini alabilen Freeland’i geride bıraktı.
Öte yandan, önümüzdeki birkaç gün içinde başbakan olarak yemin edecek olan Carney, görevde uzun süre kalamayabilir.
Ülkenin kısa süre içinde bir erken seçime gitmesi bekleniyor. Carney’nin bir seçim çağrısı yapması ya da parlamentodaki muhalefet partileri bu ayın sonlarına doğru bir güvensizlik oylamasıyla seçimi zorlaması olasılık dahilinde. Liberal Parti’nin 20 Ekim’de ya da öncesinde genel seçimler için sandığa gitmesi gerekiyor.
Trudeau dün akşam yaptığı konuşmada, Liberal destekçilerini seçime katılmaya ve yeni lideri desteklemeye çağırdı: “Bu ulus için belirleyici bir an. Demokrasi verili değildir. Özgürlükler verili değildir. Kanada bile verili değildir.”
