Taşra Hayatı 40: Balıklı hatıralar

Dr. Beşir Doster

besirdoster@tanyerihaber.com

O yıllarda KARS mutfağında balık yaygın değildi. Hayvancılığın altın çağını yaşadığı, tüm Anadolu’yu beslediğimiz gibi, yurt dışına canlı hayvan ihracının da yapıldığı, her yıl besili, bakımlı hayvan panayırlarının düzenlendiği Kars’ta, hiçbir ev kadını bozbaşı, pitiyi, boz pörtmeyi bir yana atıp, kılçık ayıklamayı tercih etmezdi sanırım. Yine de bütün köy ve kazalarımızda tatlı su balığı, alabalık avcılığı vardı. Oltayla, serpmeyle tutulur, geceleri mum ışığında yakalanırdı bazen de. Tereyağı ile kızartılarak yenirdi genellikle.

Yine o yıllarda Kars Çayı’nda seyrek de olsa LOKKO (Yayın Balığı) avlanırdı. O bıyıklı balığa da daha çok Rus hemşerilerimiz ilgi gösterir, Müslümanlar yan çizerdi.

Lisede okuduğum 40’lı yıllarda TOPAL HEYDAR diye tanıdığımız bir hemşerimizin avladığı 80 – 100 kilogram ağırlığındaki bir LOKKO’YU, Millet Bahçesi’nde gördüğümü dün gibi hatırlarım. Topal Heydar, zıpkınla avlanırdı. Bildiğimiz gaz tenekelerinden yaptığı bir sandal üzerinde dirgenden oluşturduğu bir zıpkınla yüzer dururdu Demir Köprü’nün altındaki derin sularda, Kars Çayı’nda.

Zamanla biz de tanıştık Lokko’nun lezzetiyle. ŞABAN’IN YAYLASI’NDA, TELSİZ’LERDE, ESAT BAYSAL o iri balıkları ağaca asar, eline sardığı bez parçalarıyla tulum çıkarmaya çalışırdı.

Hayvancılığın altın yılları değerini yitirdikçe, Karslı da yavaş yavaş ÇILDIR SAZANI’NA yöneldi. Lokantalarda ve evlerde yayınla beraber sazan da mutfaklarımıza girdi. Tencerelerle tanıştı. Daha çok yılın soğuk aylarında, KAZIM PAŞA CADDESİ’NİN belirli kavşaklarında, ÇILDIR GÖLÜ SAZANI ticari bir kimlik kazandı.

Zaman her şeyi değiştiriyor. Ağız tadımız da değişiyor, alışkanlıklarımız da. 1960’lı yıllarda bu kez Kars’ta amatör balıkçılık yaygınlaşmıştı artık. Başı da DR. CENGİZ AĞABEY (ASKERAN) çekiyordu. Bilhassa hafta sonları MUHARREM (YENAL), ÖZTÜRK ERENGÜÇ (GOGO), AZİZ YALÇINYİĞİT, Dr. Cengiz Ağabey’nin o geniş arabasına doluşur oltaları ve solucan kutularıyla sağa sola, kuzeye güneye giderlerdi gün boyu. Arpaçayı, Çıldır Gölü, Aras Vadisi mevsimine göre, hava şartlarına göre, bir de balığın kimliğine göre değişen av yöreleriydi. O alışkanlıklar bir yandan eğlence, bir yandan dinlence, bir yandan da terapiydi herhalde. Herkes meşrebine göre koşarcasına ve heyecanla sürdürüyordu avcılığı.

Ben bu balıklı serüvenlerin hep yiyicisi oldum. Uzun süre GÜLÇEHRE ABLA (ASKERAN), Cengiz Ağabey’in bereketli av dönüşlerinde hemen hemen her pazartesi gecesi bizi ağırladı. Onun özverili ve marifetli elleriyle çorbasından buğulamasına, ızgarasından tavasına kadar yöremizdeki balıkların her çeşidini yedik tıka basa. Artanını da koynumuza, koltuğumuza doldurup evimize getirdik.

Aziz hemşerim, ağzının tadı bozulmasın dilerim. Şimdi bozbaş’tan lokko’dan sonra, kaz eti de var sofranda. Ne bahtiyarsın…

NOT: Bu ne bir araştırma yazısıdır ne de bir doktora tezi. Geçmişte Kars’ta yaşadığım güzel olayları ve güzel insanları anmak istemiştim, o kadar. Unuttuklarımın, hatırlayamadıklarımın iyi niyetime bağışlanacağını umarım.

Yazarın yazı arşivine ulaşmak için buraya tıklayınız…