NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin Perşembe günü yaptığı açıklamaya göre, NATO’daki çoğu ülke, Trump’ın savunma harcamalarının GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarılması yönündeki talebini destekliyor ve güvenlik harcamalarını artırmaya hazır.
Brüksel’deki NATO merkezinde savunma bakanları toplantısına başkanlık ettikten sonra gazetecilere konuşan Rutte, “Geniş bir destek var,” dedi.
“Gerçekten çok yaklaştık,” diye ekledi ve “önümüzdeki üç hafta içinde yapılacak NATO zirvesine kadar bu hedefe ulaşacağımızdan tamamen eminim,” ifadelerini kullandı.
Avrupalı müttefikler ve Kanada, 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya tam kapsamlı bir işgal başlatmasından bu yana silahlı kuvvetlerine ve mühimmat dahil olmak üzere silah sistemlerine büyük yatırımlar yapıyor.
Hedefe ulaşmakta zorlanıyorlar
2023 yılında, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının ikinci yılına girmesiyle, NATO liderleri ulusal savunma bütçelerinin en az yüzde 2’si oranında harcama yapma kararı almıştı.
Şu anda, 32 üyeden 22’si bu hedefi gerçekleştirmiş durumda; diğerleri ise bu hedefe ulaşmakta zorlanıyor.
Trump ve NATO’daki mevkidaşlarının, 24-25 Haziran’da Lahey’de yapılacak zirvede yeni yüzde 5 hedefini onaylaması bekleniyor.
Trump, ABD’nin başka güvenlik önceliklerine odaklanabilmesi için NATO müttefiklerinin en az yüzde 5 savunma harcaması yapması gerektiğinde ısrarcı. Ayrıca, yeterince harcama yapmayan müttefikleri savunup savunmayacağı konusunda belirsizlik yaratarak müzakerelerde önemli bir avantaj kazandı.
Yeni hedef, mevcut yüzde 2’lik savunma bütçesi hedefinin yüzde 1,5 artırılması anlamına geliyor. Böylece tüm 32 ülke aynı oranda yatırım yapmış olacak.
ABD, dolar bazında en fazla savunma harcaması yapan ülke konumunda.
Ancak NATO’nun en son verilerine göre, ABD’nin 2024 yılında GSYH’sinin yüzde 3,19’unu savunmaya harcadığı tahmin ediliyor. Bu oran, 10 yıl önceki yüzde 3,68 seviyesinden düşük. 2014’ten bu yana savunma harcamalarını azaltan tek NATO müttefiki ABD oldu.
Her ne kadar yüzde 3,5 + yüzde 1,5 toplamda yüzde 5 gibi görünse de, NATO’nun geleneksel hesaplama yöntemleriyle karşılaştırıldığında, orduların daha hızlı konuşlanabilmesi için sivil altyapıya yapılacak yatırımlar (yollar, köprüler, havaalanları ve limanlar) bu hesaplamayı kökten değiştiriyor.
Ayrıca, yedi yıllık zaman çerçevesi, NATO’nun alışık olduğu standartlara göre oldukça kısa. Daha önce 2014’te belirlenen yüzde 2’lik hedef, 10 yıl içinde ulaşılması beklenen mütevazı bir hedefti.
NATO’da ABD liderliği
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth’e göre, Trump NATO’yu adeta kurtardı.
Perşembe günü düzenlenen toplantı sonrası gazetecilere konuşan Hegseth, “Sizi duyuyoruz. Hepimizin artan kapasitelere ihtiyacı var. Daha fazla harcama yapmalıyız. Teşekkür ederiz Başkan Trump, bu ittifakı canlandırdığınız için. Bu, giderek önemsizleşen bir ittifaktı,” dedi.
Ek harcamalar, Trump yönetiminin Avrupa’daki yaklaşık 84.000 Amerikan askerini azaltma kararı alması durumunda da gerekli olacak. Bu durumda, güvenlik açıklarını Avrupalı müttefiklerin kapatması gerekecek.
Pentagon’un planlarının ne olduğu sorulduğunda Hegseth, ayrıntı vermedi ancak şunu söyledi: “ABD’nin kuvvet duruşunu sürekli değerlendirmesi son derece sorumlu bir davranıştır ve biz de tam olarak bunu yapıyoruz.”
“Amerika her yerde aynı anda olamaz, olmamalı da. Bu yüzden bazı yerlerde asker bulundurmak için geçerli nedenlerimiz var,” diyen Hegseth, herhangi bir incelemenin “müttefiklerle birlikte, doğru boyutta olmasını sağlamak amacıyla yapılacağı” güvencesini verdi.
Toplantı sırasında Hegseth ve diğer savunma bakanları, Avrupa, Arktik ve Kuzey Atlantik’i daha iyi savunabilmek amacıyla silah ve askeri ekipman stoklarını artırmak için satın alma hedeflerini de onayladı.
Bu “kapasite hedefleri”, hava savunma sistemleri, uzun menzilli füzeler, topçu sistemleri, mühimmat, insansız hava araçları ve hava yakıt ikmali, ağır hava taşımacılığı ve lojistik gibi “stratejik kolaylaştırıcılar” dahil olmak üzere öncelikli ekipmanların satın alınmasını kapsıyor.
Her ülkenin planı gizli tutuluyor, bu nedenle ayrıntılar sınırlı.
Yeni hedefler, 2023’te kabul edilen ve Soğuk Savaş’tan bu yana NATO’nun en büyük planlama değişikliği olan bir plana göre belirleniyor. Bu plan, NATO topraklarının Rusya ya da başka bir büyük düşmanın saldırısına karşı savunulmasını amaçlıyor.
Bu planlar doğrultusunda NATO, doğu kanadına 30 gün içinde konuşlandırılabilecek 300.000 askeri hazır tutmayı hedefliyor. Ancak uzmanlar, müttefiklerin bu sayılara ulaşmakta zorlanabileceğini belirtiyor.
