Kiev ve Moskova arasındaki görüşmelerin ikinci turu, Rusya’nın Ukrayna’yı topyekûn işgalini sona erdirmeye daha fazla yaklaştırmasa da, her iki tarafın da pozisyonlarını ve birbirlerinden taleplerini netleştirdi.
Pazartesi günkü toplantı öncesinde Kiev ve Moskova’nın, heyetler görüşmeler için bir araya gelmeden önce temel pozisyonları özetleyen kendi “barış memorandumlarını” sunma konusunda anlaştıkları bildirildi.
Ukrayna memorandumunu toplantı öncesinde Rusya’ya teslim etti ancak Rusya kendi belgesini teslim etmek için İstanbul’da yapılacak toplantıyı bekledi.
Müzakereler, 16 Mayıs’taki ilk turda olduğu gibi, 18-25 yaş arası genç askerler ve ağır hasta savaş esirleri olmak üzere iki kategoriyi kapsayan bir esir değişimi anlaşmasıyla sona erdi.
Kiev ve Moskova ayrıca her iki taraftan sayıları 6,000’i bulan, cephede can veren askerlerin naaşlarının takas edilmesi konusunda da mutabık kaldı.
Rus devlet medyası, heyet başkanlarının iki buçuk saat süren ayrı bir toplantı gerçekleştirdiğini bildirdi ki bu resmi görüşmelerin iki katından daha uzun bir süreydi. Kremlin’e bağlı yayın organlarına göre bu toplantı “daha sonraki müzakerelerin etkili bir yolunu önceden belirledi.”
Kiev’in barış memorandumu
Ukrayna’nın yol haritasındaki kilit nokta ateşkes. Kiev daha ileri tedbirler ve olası barış anlaşmaları için ilk adımın bu olmasını talep ediyor.
Ukrayna heyeti Moskova’ya bir kez daha tam bir ateşkesin yanı sıra savaş esirlerinin karşılıklı değişimi, Rusya tarafından kaçırılan çocukların iadesi ve Rus esaretindeki tüm sivillerin serbest bırakılmasını teklif etti.
Ukrayna heyetine liderlik eden Savunma Bakanı Rustem Umerov, Ukrayna’nın Rusya tarafından zorla sınır dışı edilen “birkaç yüz” Ukraynalı çocuğun listesini Rusya’ya verdiğini doğruladı.
Gündemdeki bir diğer madde de muhtemelen ABD Başkanı Donald Trump’ın da katılacağı liderler düzeyinde bir toplantı düzenlemekti.
Umerov, “Devlet liderleri arasında bir toplantının hazırlanmasına yönelik olarak heyetler arasında daha fazla çalışmanın anlamlı olacağına inanıyoruz. Rus tarafına bu ay sonuna kadar, 20-30 Haziran tarihleri arasında liderler düzeyinde bir toplantı yapılmasını önerdik. Bu müzakere süreci için çok önemli,” ifadelerini kullandı.
Basında yer alan haberlere göre Ukrayna’nın memorandumunda ayrıca Kiev’in AB’ye katılma yolunda ilerlemeye devam edeceği ve ittifak içinde uzlaşma sağlanması halinde NATO’ya üye olacağı belirtiliyor.
Kiev’in ayrıca Rusya’nın ülkeye yeni bir saldırı düzenlemesini engelleyecek güvenlik garantileri ve bunun sağlanması için uluslararası toplumun katılımını talep ettiği bildiriliyor.
Bunun karşılığında Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik bazı yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını kabul edebileceği, ancak gerektiğinde bu yaptırımların geri getirilmesini sağlayacak bir mekanizmanın da bulunacağı bildiriliyor.
Moskova’nın barış memorandumu
Rusya, yol haritasında Ukrayna’ya cephe hattının belirli bölümlerini kapsayan “kısmi” bir ateşkes önerdiğini iddia ediyor.
Rus heyetinin başkanı Vladimir Medinsky, Rusya’nın “iki bölümlü bir memorandum” hazırladığını ve bunun ikinci bölümünün müzakereler sırasında belirli bölgelerde iki ila üç günlük bir ateşkes önerdiğini söyledi.
Medinsky ayrıca yaklaşan esir değişimini de duyurdu ve Rus heyetinin Ukrayna tarafından teslim edilen 339 çocuğun isim listesini aldığını teyit etti.
Rusya’nın listedeki her vakayı değerlendireceğini söyleyen Medinsky, Kiev’i sınır dışı edilen çocuklar konusunda “şov yapmakla” suçladı ve bunun esas olarak “sempatik Avrupalıları” hedef aldığını sözlerine ekledi.
Medinsky Kiev’in “bu konuyu gündeme getirerek gözyaşlarını dindirmeye çalıştığını” söyledi.
Ukrayna’nın resmi verilerine göre 20.000 kadar Ukraynalı çocuk Ukrayna’dan yasadışı yollarla sınır dışı edildikten sonra Rusya’da kalmaya devam ediyor. Bunlar haklarında detaylı bilgi toplanan çocuklar. Ukrayna’daki ikamet yerleri ve Rusya’daki konumları bilinmekte. Bu çocukların sayısının çok daha yüksek olması muhtemel.
Yale İnsani Yardım Araştırma Laboratuarı sınır dışı edilen Ukraynalı çocukların sayısını 35.000’e yaklaştırdı. Moskova ise bu sayının 700.000’e kadar çıkabileceğini iddia etti.
Tam bir ateşkes konusunda Rusya’nın ilk şartı Kiev’in Ukrayna’nın dört bölgesinden (Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia ve Kherson) “güçlerini tamamen çekmesi” ki Moskova bu bölgelerin kendi ilhak ettiği “yeni topraklar” olduğunu iddia ediyor.
Rusya ayrıca Kırım Yarımadası da dâhil olmak üzere 2014’ten bu yana işgal ettiği toprakların uluslararası alanda tanınmasını talep ediyor.
Rusya’nın yol haritasına göre ateşkes süresince Batı’dan Ukrayna’ya silah sevkiyatı durdurulmalı ve bu durum istihbarat paylaşımı için de geçerli olmalı.
Moskova ayrıca herhangi bir barış anlaşması imzalanmadan önce Ukrayna’da sıkıyönetimin kaldırılmasını ve seçimlerin yapılmasını talep ediyor.
İstanbul’daki toplantı, Ukrayna’nın “Örümcek Ağı” operasyonundan bir gün sonra, Kiev’in koordineli bir insansız hava aracı saldırısıyla Rus füze gemilerinin üçte birinden fazlasını vurduğunu açıklamasının ardından geldi.**
Bu operasyonun ardından Rusya’nın Ukrayna’dan İstanbul’da dile getirdiği talepler arasında “Kiev’in Rusya’ya karşı sabotaj ve yıkıcı faaliyetlerde bulunmayı reddetmesi” de yer alıyor.
