Köylülük Ruhu…

Han Ayvaz Adıgüzel

hanayvazadiguzel@gmail.com

Düşünür Ksenofon! Bu adam tarihçidir. Diyor ki: “Köylülük ruhu taşıyan bir kimsenin, şerefine uygun bir göreve talip olduğu vaki değildir!” Bunu bir tarihçi söylüyor, ağır bir söz! Köylü değil, köylülük ruhu!

Bir insan İstanbul veya Londra’da yaşasa da bir köylülük ruhu taşıyabilir. Psikologlar köylülük ruhunu değişik cephelerde tanımlamışlardır. Bunun yanında en feodal yapılı köylerde ikamet edip de asil bir aydınlık ruha sahip olanlarda bir gerçektir.

Köylülük ruhu, köyde ve şehirde yaşamakla ilgili değil. Bu, kişinin kendisini yetiştirme meselesidir. Yani milli ve devrimci yetkinlik! Demokrasilerde köylülük ruhundan kurtulmak isteyen kişinin, hem seçme hem de seçilme yeteneğini geliştirmesi gerek.

Ruh, kültürden çok medeniyete yakındır.

Afrika’da luziler yemek yedikleri zaman, ağacı sökerek yemişini koparırlarmış. Dikta da böyledir. Bu gibi idarelere müstebit idare denir. İstibdat hükümetlerinin ilkesi korkudur. Korkuyu kolaçan eder, tebaasını korkuturlar.

Aslında boynu bükük insanlar için fazla korku vermeye gerek yoktur. Onlar için yeni fikirlere de gerek yoktur. Mesela bir hayvanı eğitmek için fazla teferruata ne gerek var? İki veya üç kez kafasına vurdun mu bu iş tamamdır.

Hukuka riayet etmeyen hükümetlere öfke dinmez. Bundandır bu gibi ülkelerde örtülü savaş şiddetiyle devam eder.

Tarihte şöyle bir olay yaşanmış: İsveç kıralı çok kızmış, bir daha meclise gitmemiş. Gitmemiş ama yaverleriyle çizmesinin birini göndermiş. Yıllarca gitmediği halde o çizme İsveç’i yönetmiş. Şimdi ben merak ediyorum: Acaba o çizme sağ ayağının çizmesi mi yoksa sol? Neylersin benim böyle lüzumsuz meraklarım da var işte!

Şüphe yok ki, ruh geleneğe yansır.

Adalet geleneği sert olan toplumlarda, müzik kültürü son derece ilkeldir. Eflatun, müzikte yapılacak en küçük bir değişiklik için devletin yapısında da değişikliğin yapılması gereğini söylüyor. Aristo Eflatun’un inadına sözler söylerdi. Meşhur “Politika” kitabını bunun için yazmış. O da müzik konusunda ısrarlı. “Müzik ahlak ve geleneği etkisi altına alır” diyor. Bütün filozofların müzik üzerine bahisleri var.

Müzik, kişinin eğitim almasına yardım eder. Ruha, yumuşaklığı, acımayı, sevgiyi telkin eder. İnsanın duyuları bozulmaya müsaittir ama bunu en az bozan müziktir.

Türk müziği terapiye en uygun olandır. Uzun tecrübeler bunu göstermiştir, yalnız kişi, unsurunu bilmesi lazımdır. Yani kendi baskın unsuru. “Toprak, su, ateş, rüzgâr!” Bu dört unsur insanın kuruluşuna hakimdir.

Bazı tabirciler, unsurunu bilen kişinin rüyalarını bire bir yorumluyorlar, aynısı çıkıyor.

Müzikle ilgili tahlillerimi yazmak istiyorum. Şefkat diyarı Anadolu’da, ege müziği sıcaktır. Güneşin doğuşundan sabah kahvaltısına kadar dinlenilebilir. Feragat ve fedakârlık örneğini orada görebilirsiniz. Duyguları canlandırır. Doğum yapan kadınlar Ege müziğini severler.

Kerkük havasında neşe var, iç huzur zirveye çıkar. Tansiyonu düşük olanlar hoyratı severler. Bu müzik biraz erkek mizaçlıdır.

Güneydoğu yanık söyler, rüzgâr yapılıdır. Sen bunu ikindi zamanı dinle de gör. İnsana bir sonsuzluk duygusu verir. Depresyona uğrayanlara tavsiyemdir.

Karadeniz müziğinde gam yoktur ama günlük üzüntüleri dert edinir. Bu müzik acıları bastırır Küs olanların dinlemelerinde fayda vardır.

Doğu Anadolu değişlerin mekanıdır. Dinleyince iyilik ve güzellik duyguların kabarır, ferahlatıcı bir özelliği vardır. Sulha özlem duyanlar, stresi olanlar bu müziği dinlemelidir.

Akdeniz müziğinde bir yakınlık havası var, biraz da hüzün! Sevgilisi kendisinden küçük olanlara tavsiyemdir.

Orta Anadolu: Bu müzikte gece karakteri ağır basar, güven hissi verir. Gönül yenileme ve hatıraları canlandırır. Arayışı olanlara tavsiye edilir.

Azerbaycan müziği gönül okşar, insana ahenk verir, kötü fikirlerden uzaklaştırır. Platonik aşk yaşayanlara tavsiyemdir.

Marmara’da, sezgi ve tecessüs var, biraz da merak. Şüphesini dindirmek isteyenlerin dinlemesi lazım.