Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Tarih 26 Ağustos 1864… Tasvir-i Efkâr’ın İzmir muhabirinin gönderdiği bir haber, İstanbul basınında yeni bir kalem kavgasının başlamasına sebep olacaktır. Hatta başka bir mesele yüzünden sonradan Fransız gazetesi Courrier d’Orient’nın (Korye Doryan) dâhil olduğu bu kavga, İstanbul basınını neredeyse üç ay boyunca meşgul edecektir. Haber, İzmir havalisinin mahsûlünden alınacak vergi gelirlerini toplayan […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Şinâsi’nin, Tasvir-i Efkâr’daki başyazılarında, siyasal eleştiri ve itirazlarla ifade ettiği özgürlükçü talepler, dönemin ruhuna uygun olsa bile Osmanlı’nın müesses nizâmı bu değişime henüz hazır değildi. 1789 Fransız İhtilâli sonrasında esen milliyetçilik rüzgârları, en çok da milliyetler ve inançlar mozaiği olarak ayakta kalmaya çalışan Osmanlı İmparatorluğu’nu tehdit ediyordu. Çağa geç kalan Osmanlı Hanedanı, […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com 1861 baharı… Şinâsi, kendi başına yeni bir fikir gazetesi kurmak için Tercüman-ı Ahvâl’den ayrılmıştı. Bâb-ı Âli’ye bir dilekçeyle müracaat eden Şinasi’nin yeni gazete kurma isteği, 14 Mayıs 1861 tarihli padişah iradesiyle resmen kabul edilmişti. Ancak, gazetenin çıkarılması için matbaa kurmak, teknik alt yapıyı oluşturmak, biraz da maddî imkân yaratmak, Şinasi’nin 13 ayını […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Tanzimat Devri’nin ilk ve en önemli gazeteci-yazarlarından birisi, hiç kuşku yok ki İbrahim Şinâsi Efendi’dir. Şinâsi, günümüzün eğitim sisteminde yeterince tanıtılıp, kavranmadığı gibi tarihimize olan katkıları da hakkıyla teslim edilmemiş büyük bir aydındır. Bu büyük aydın, yakın tarihimizde fikir, edebiyat ve gazetecilik alanlarında “ilklerin adamı” olarak gösterilmiştir. Hakikaten O, yaşadığı dönemde hep […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com 1860 yılına gelindiğinde Takvim-i Vekâyi artık “devlet haberciliği”ni bırakmış; yalnızca atama, resmî ilan ve kanun değişiklikleri ile mer-i mevzuata dair metinleri yayınlıyordu. Basın tarihimizde, devletten para yardımı aldığı için “yarı resmî gazete” olarak kabul edilen Ceride-i Havadis ise yayınlarına devam ediyordu. Gazeteyi çıkaran William Churcill bir süre önce vefat etmiş, yerine oğlu […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Editoryal bağımsızlığa sahip ilk özel gazetemiz olan Tercüman-ı Ahvâl, aynı zamanda Osmanlı-Türk gazeteciliğinin öncüsü vasfıyla iş görmüştür. Tercüman-ı Ahvâl, uygulamaları ve yenilikleri bakımından “ilk”lerin gazetesi olarak basın tarihimize geçmiştir. Bu yönüyle, Tanzimat Devri’nde kendisinden sonraki gazeteler için “rol model” olmuştur. Günümüzde artık dijitalleşmeye başlayan yazılı basınımızda hâlâ devam eden başyazı/başyazarlık geleneğinin temellerini […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Modern Türk basınının tarihi, Tercüman-ı Ahvâl ile başlar. 1860 yılında yayın hayatına başlayan Tercüman-ı Ahvâl, bizim ilk özel gazetemizdir. Hatta Türkiye’deki modern gazetecilik anlayışının ilk temsilcisidir. Tercüman-ı Ahvâl, Osmanlı-Türk Aydınlanması’nın yolunu açan Batılılaşma hareketlerinin bir sonucu olarak tarih sahnesine çıkmıştır. II. Mahmud’un ıslahatlarıyla başlayan Batılışma Hareketi, oğlu Sultan Abdülmecid’in tahta geçmesiyle hız […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com 1836 yılının baharında İstanbul’da yaşanan polisiye bir vaka, Osmanlı döneminde yayınlanacak ikinci Türkçe gazete olan Ceride-i Havadis’in kuruluşuna vesile olacaktır. Bu enteresan hâdisenin hikâyesi şöyledir: Moda’da yaşayan İngiliz vatandaşı William Churchill, zamanın mesire alanlarından biri olan Kuşdili Çayırı’nda avlanırken, kazayla bir Türk çocuğunu vurmuştu. Çayırda oynayan çocuk, Churcill’in tüfeğinden çıkan saçmalarla yaralanarak […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Tarih, 6 Ekim 1833… Yer, Payitaht İstanbul… Takvim-i Vekâyi gazetesinde yayınlanan bir haber, halk arasında büyük korku ve heyecana yol açmıştı. Habere göre, Balkanlar’daki Tırnova kasabasının mezarlığında yatan iki yeniçeri hortlayarak, bölge halkına musallat olmuştu. Tırnova, Tuna Nehri’nin kollarından biri olan Yantra Deresi’nin yamacına kurulmuş, nüfusunun yarıdan fazlası Müslüman olan sakin ve […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Bu yazımızda, II. Mahmud devrinin en önemli yeniliklerinden biri olan İlk Osmanlı-Türk Gazetesi, Takvim-i Vekâyi’yi anlatacağız. 1831’in Kasım ayında yayın hayatına başlayan Takvim-i Vekâyi, devlet tarafından çıkarılan ilk resmî gazete olma vasfıyla Türk basın tarihinde oldukça önemli yer tutmaktadır. Sultan Mahmud, bu gazeteyi, Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın yayınladığı Vekây-i Mısriyye […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Tarihte yalnızca büyük medeniyetler kurmuş halkların mitolojileri vardır. Çin Seddi’nden Avrupa içlerine kadar uzanan geniş coğrafyayı kendilerine yurt yapan Türkler de sadece bir halk değil, aynı zamanda tarihin en eski ve büyük medeniyetlerinden biridir. Türk Mitolojisi, kökleri tarihin başlangıcına uzanan kadim Türk medeniyetinin eseridir. Cumhuriyetimizin kurucusu olan büyük Atatürk, ülkemizi “muasır medeniyetler” […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Donald Trump, 20 Ocak itibarıyla ABD’nin 47. Başkanı olarak yeniden Beyaz Saray’ın patronu olacak. Ancak, daha Oval Ofis’e adım atmadan yaptığı açıklamalara bakılırsa, dünya II. Trump döneminde zorlu bir dört yıl yaşayacak. Panama Kanalı ile Kanada ve Grönland’ı ABD topraklarına katmak istediğini açıklaması, O’nun başkanlık dönemini kapsayacak olan 2025-2029 yıllarının dünya açısından […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Kadim Türkçe’de “Yurt” sözcüğü, birinci olarak ev/çadır anlamına gelirken, ikinci olarak ise üzerine kurulduğu toprakla vatan (yurt) demekti… Üçüncü olarak da “Hakan”ın yaşadığı mekâna (çadır/yurt) işaret eden “İl/El” (Devlet) anlamına gelirdi. Şimdi gelelim dördüncü anlamına… Orta Asya steplerinde hakan çadırı, bütün çadırların ortasında yer alır ve yanındaki çadırlara eşit mesafede olurdu. Bu […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com 1921 yılının yaz sonunda cereyan eden Sakarya Meydan Muharebesi’nde Yunan ordusu, Türk ordusu karşısında ağır bir yenilgi alarak geri çekilmişti. Bu galibiyet, Kurtuluş Savaşı’nın seyrini Türk ordusunun lehine değiştirmiş; 30 Ağustos 1922’deki nihai zaferin önünü açmıştı. Sakarya Zaferi’nin ardından Mustafa Kemâl ve silah arkadaşları büyük moral bulmuşlardı. Ankara’da bir gece silah arkadaşlarıyla […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Önceki yazımızda Sultan II. Mahmud’un devrimci yeniliklerini “Hanedanın Devrimcileri (1)” başlığı ile ele almıştık. Bu konunun devamı niteliğindeki ikinci yazımızda ise yenilikçi emelleri yüzünden katledilen iki Osmanlı padişahını anlatacağız. Bu padişahlar, Genç Osman (II. Osman) ve III. Selim’dir. Türk-İslâm tarihçilerinin üzerinde pek durmadığı Genç Osman, dönemine göre devrimci/yenilikçi ve hatta Türkçü eğilimleri […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Türk Aydınlanma Devrimi’nin esin kaynaklarını yalnızca dönemin “Muasır Medeniyet”lerinde aramak bütünüyle doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Siyaseten yüzü Batı’ya dönük olan Atatürk, kültürel olarak sırtını engin Türk tarihine dayamıştır. Dolayısıyla Aydınlanma Devrimi’nin köşe taşlarını oluşturan siyasal/toplumsal devrimlerin ruhunu modern-muasır Batı medeniyetlerinin yanısıra Türk tarihinde aramak durumundayız. Bu devrimlerin esin ve referans kaynakları sadece […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com 20. Yüzyıl’ın ilk çeyreği, esasında uluslaşma sürecinin hız kazanması ve yeni ulus devletlerin kurulması bakımından önemli bir tarihsel süreçtir. Rusya (Sovyetler Birliği) hariç, yıkılan imparatorluk topraklarının hemen hepsinde yeni ulus devletler, cumhuriyetler kuruldu. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti de Gazi Mustafa Kemal’in önderliğindeki antiemperyalist mücadelenin sonunda millî bir Türk Devleti olarak ortaya çıkmıştır. […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com ABD’nin 2011 yılında Esad rejimini devirmek için başlattığı iç savaş, Astana Süreci ile birlikte geçici ve durağan bir statükoya dönüştürülmüştü. Suriye’nin kuzeyini elinde tutan rejim karşıtı güçler, son birkaç yıldır-göreceli de olsa- sessizliğe bürünmüşlerdi. Bölgede etkili olan ve Suriye rejiminin hâmiliğini yapan Rusya ile İran faktörünün bunda önemli bir etkisi vardı kuşkusuz… […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Türk tarihinde artık klişe haline gelmiş bir sözdür: “Türk’ün, Türk’ten Başka Dostu Yoktur.” Tarihi boy aynasından seyrettiğinizde, bu aslında pek yabana atılacak bir söz değildir. Lakin, Türk tarihinin boy aynasına hapsedilmiş başka hazin gerçekleri vardır ki, bazı dönemler için bize şu sözü bile söyletebilir: “Türk’ün Türk’ten Başka Düşmanı Yoktur!” Tabi, biz Türk […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Ülkemizde etnik ayrımcılıktan kaynaklanan bir “Kürt Sorunu” yoktur; fakat PKK terör örgütünün amaçlarına angaje olmuş emperyalizm destekli bir Kürt Siyasî Hareketi vardır. Amaçları da bellidir: Türkiye’den ayrılarak “bağımsız” devlet kurmak… PKK ile DEM arasında doğrudan organik bağ vardır. DEM, Kandil’in yasal uzantısıdır ve arkalarında ABD vardır. Önce HEP adıyla kurulan, ardından defalarca […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Antik çağ’dan başlayarak Aydınlanma Çağı’na kadar uzanan tarihsel süreçte filozofların büyük çoğunluğu aynı zamanda bilim insanıydı. Büyük Türk Filozofu İbn-i Sina, bir hekimdi. Antik Yunan Filozofu Thales, matematikçi ve astronomdu. Keza Thales’ten üç asır sonra yaşayan İskenderiyeli filozof Öklid de bir matematikçiydi. Matematiği, evrenin düzeni ile eşleştiren Öklid, geometrinin kurucusuydu. Aydınlanma Çağı […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Ortadoğu kan gölü… İsrail ordusu, Filistin topraklarını ve Lübnan’ı vurmaya devam ediyor. Hem de acımasızca… Sivil, kadın, yaşlı, çocuk, aktivist ve hatta gazeteci ayırt etmeden… Hastaneleri, okulları, kampları hedef gözeterek vuruyor. Onbinlerce masum sivil katlediliyor, dünya seyrediyor. Artık gözler önünde bir gerçek; İsrail’i yöneten Netanyahu Hükümeti, Filistin ve Lübnan’ı yakıp, yıkıyor. Ağır […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com ABD, 2003 yılında Irak’ı işgal ettikten sonra Ortadoğu’da akan kan hiç durmadı… Taliban’ın 11 Eylül 2001’de iki Amerikan yolcu uçağını kaçırıp New York’taki İkiz Kuleler’i yerle yeksan etmesinin ardından Washington Yönetimi, bu bahane ile önce Afganistan’ı, sonrasında Irak’ı işgal ederek yüzbinlerce sivilin ölümüne sebep oldu. “Sebep oldu” dedik; ama sözün gelişiydi o… […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Atatürk, solcu değildir; devrimci-seküler bir Türk milliyetçisidir. Türk milliyetçiliği ise aslında sağ siyasete değil, Cumhuriyetçi geleneğe bağlıdır. Ne var ki; at izi, it izine karıştığı için bu ideolojik değerler ile onların taşıyıcısı olan kavramlar, günümüzde erozyona uğratılıp, iğdiş edilmiştir. “Biz doğrudan doğruya Türk milliyetçisiyiz” diyen Atatürk, devletin idare tarzını soran ‘Hâkimiyeti-i Milliye’ […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Son zamanlarda sıklıkla diyorlar ki, “Türkiye’de sadece Türkler yaşamıyor.” (Zaten, “Andımız”ı kaldıran gerekçenin dayandırıldığı cümle de bu…) O zaman sormazlar mı adama, “Neden Anadolu coğrafyasının adı Türkiye?” diye… Yani, biz Türkler adımızı, yurt edindiğimiz bu coğrafyadan mı aldık? Bu topraklara geldiğimiz zaman halkımız başka bir ad mı taşıyordu? Veya etnik bir kimliğimiz, […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Türk Edebiyatı’nın güçlü kalemi Peyami Safa, bir yerde şöyle yazmıştır: “Türk’ün en garip olduğu yer, kendi vatanı imiş…” Yaşadığı toprakların mâzisinden bîhaber olup, kendi halkının tarihini bilmeyen insanlar için Peyami Safa’nın bu sözleri elbette derin bir manâ ifade etmeyecektir. İtiraf etmeliyim ki, bugün artık mâzi olan ilk gençlik yıllarımda benim için de […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Siyasal İslâmcı kimi düşünce sahipleri, gerçek tarihimizin bir bölümünü unutturmak ve onu yeniden yalanlarla yazmak için Sultan II. Abdülhamid’i Atatürk’ün yerine ikame etmeye çalışıyorlar. Enver Paşa için de benzer bir işin yapılmaya çalışıldığını görüyorum. Fakat bu kez, bunu yapmaya çalışanlar, milliyetçi veya Türkçü çizgide olduğunu iddia eden bir kısım düşünce sahipleri… Üstelik […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliği’nin temel esaslarını oluşturan; ilkelerini ortaya koyup onları sistemleştiren; hepsinden önemlisi, “İçtimaî Milliyetçilik” anlayışı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Felsefesi’ne kaynaklık eden çok değerli bir fikir adamımızdır. Türk Milliyetçiliği’nin şahikasıdır. II. Meşrutiyet İhtilâli’ni gerçekleştiren İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin (İTC) Merkez Komitesi üyesidir. Gökalp kültür, sanat, dil, tarih alanlarının yanısıra felsefî/ideolojik […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Bizim tarihimizde, Türk Milliyetçiliği’nin siyasî ve ideolojik bir kavram olarak uyandırılması, ancak 20. Yüzyıl’ın başında mümkün olabilmiştir. Şevket Süreyya Aydemir’in deyimiyle “Çağa geç kalmış, kağşamış” bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti’nin hanedanı, bırakınız ulusçuluğu/milliyetçiliği, yüzyıllar boyunca “Türk” sözüne dahi tahammül edememiştir. Türk Milliyetçiliği’nin ayak sesleri ilk kez, Tanzimat Devri ve sonrasındaki münevverlerin dil-edebiyat […]

Hakan Akpınar hakanakpinar227@gmail.com Herkes, “Türk Milliyetçiliği’nin Fikir Babası ve Şahikası” olan Ziya Gökalp’in adını bilir; fakat millî devletimizin kuruluşunda alınteri akıtan Yusuf Akçura’yı ‘O’nun kadar bilmez, tanımaz… “İçtimai Milliyetçilik” görüşüyle Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’ndaki Türk vatandaşlığı kavramına ilham kaynağı olan Ziya Gökalp, 1924 yılında çok genç bir yaşta vefat etmişti. Maalesef bu yüzden- ilk yılı hariç-Cumhuriyet […]